22 maja 2025 roku w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbyło się wyjątkowe wydarzenie naukowe i eksperckie: posiedzenie Sekcji „Architectura Militaris” Komisji Urbanistyki i Architektury Polskiej Akademii Nauk, połączone z seminarium terenowym zatytułowanym „Ochrona i rewaloryzacja zabytków i krajobrazu lotniczego na terenie historycznego lotniska Rakowice-Czyżyny w Krakowie – w 30-lecie rozszerzenia terenów Muzeum Lotnictwa Polskiego”.
Wydarzenie zgromadziło ekspertów z zakresu architektury, urbanistyki, konserwacji zabytków, krajobrazu kulturowego oraz studentów Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Celem spotkania było podsumowanie dotychczasowych działań konserwatorskich oraz omówienie kluczowych kwestii związanych z ochroną i zagospodarowaniem unikatowego dziedzictwa przestrzennego, jakie stanowi dawne lotnisko Rakowice-Czyżyny – kolebka polskiego lotnictwa wojskowego i siedziba Muzeum.
Spotkanie rozpoczęło się w sali konferencyjnej gmachu głównego Muzeum, gdzie Tomasz Krzaczyński – Zastępca Dyrektora ds. administracji i inwestycji przedstawił założenia inwestycyjne Muzeum, ze szczególnym uwzględnieniem nowej stałej ekspozycji „Z wiatrem i pod wiatr. Lotnictwo cywilne” w zrekonstruowanym Hangarze nr 5 oraz planów rewaloryzacji terenów dawnego lotniska. Następnie odbyło się terenowe seminarium kuratorskie, podczas którego zaprezentowano strukturę przestrzenną zespołu historycznego oraz aktualne problemy i potencjały planistyczne całego obszaru.
W sesji referatowej głos zabrali m.in.: Tomasz Krzaczyński z wystąpieniem- Problematyka konserwatorsko-przestrzenna Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, dr inż. arch. Krzysztof Wielgus (Politechnika Krakowska), który wskazał na unikalne i uniwersalne wartości dawnego lotniska jako krajobrazu kulturowego oraz dr inż. arch. Jan Janczykowski, który przedstawił pionierski charakter wpisu terenów lotniska do rejestru zabytków i jego wpływ na politykę ochrony tego obszaru.
Ważnym elementem wydarzenia była również wystawa prac studentów Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, wykonanych w ramach zajęć z przedmiotu „Rewaloryzacja terenów poprzemysłowych”. Młodzi architekci przedstawili swoje koncepcje zagospodarowania przestrzeni dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny – z poszanowaniem jego niepodważalnych wartości historycznych i przestrzennych. Prace ukazywały potencjał tej przestrzeni jako miejsca pamięci, edukacji, kultury i rekreacji.
Kulminacyjnym punktem posiedzenia było jednogłośne przyjęcie przez członków Sekcji „Architectura Militaris” Komisji Urbanistyki i Architektury Polskiej Akademii Nauk trzech wniosków, które wpisują się w misję Muzeum dotyczącą ochrony i popularyzacji dziedzictwa lotniczego:
Wydarzenie potwierdziło, jak ważna dla Muzeum Lotnictwa Polskiego jest współpraca z instytucjami naukowymi, środowiskiem akademickim, służbami konserwatorskimi oraz przedstawicielami kultury i edukacji. To właśnie wspólne działania i zintegrowane podejście pozwalają realnie chronić i rozwijać unikalne dziedzictwo, jakie znajduje się na terenie dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom i prelegentom za zaangażowanie oraz za poparcie naszych działań. Seminarium i posiedzenie Sekcji to kolejny krok ku nadaniu zespołowi dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny należnego mu statusu Pomnika Historii Rzeczpospolitej Polskiej – statusu, który odzwierciedli jego wartość, znaczenie i rolę w polskim dziedzictwie kulturowym.
Zachęcamy do obejrzenia fotorelacji z posiedzenia oraz spaceru kuratorskiego:
