Wielu z Was prawdopodobnie zadaje sobie pytanie, co wspólnego z Muzeum Lotnictwa ma dzieło plastyczne? Dlaczego muzeum techniczne pozyskało obraz? Przecież jest w Polsce wiele muzeów o profilu artystycznym, gdzie obraz pasowałby do gromadzonych zbiorów. Odpowiedź na te wszystkie pytania jest złożona i wymaga pewnej refleksji.
Artystyczne dusze czerpią inspirację z wielu dziedzin życia oraz nauki. Najjaskrawszym przykładem jest Leonardo da Vinci, który biegle posługiwał się zagadnieniami botanicznymi, zoologicznymi, architektonicznymi, jak i również technicznymi. Zaprojektował on wiele maszyn latających. Kolejnym przykładem artysty z zamiłowaniem do techniki, już z naszych ojczystych ziem, jest Jan Wnęk. Rzeźbiarz, który 19 maja 1866 r. z wieży kościelnej w Odporyszowie, miał wykonać swój lot pokazowy. Cztery lata przed lotem Wnęka, we wsi Pieczyska urodził się Czesław Tański.
Czesław Tański, artysta malarz, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Sankt Petersburgu, uczeń Wojciecha Gersona i Aleksandra Kamińskiego, stypendysta monachijskiej ASP. Malował głównie sceny batalistyczne, scenki rodzajowe, a także sceny z wyścigów konnych. Jednak główną pasją artysty zostało lotnictwo. Budował udane modele latające o napędzie gumowym, a zasłyszawszy wiadomości o próbach Otto Lilienthala, w 1895 r. zbudował własny szybowiec, który nazwał Lotnią. W 1909 r. zaprojektował samolot jednopłatowy o nazwie Łątka, by następnie rozpocząć jego budowę w hangarach Warszawskiego Towarzystwa Lotniczego Awiata. Samolot posiadał trzycylindrowy silnik o mocy 25 KM, elastyczne, skrętne końcówki płatów i usterzenia poziomego, które pełniły rolę powierzchni sterowych. Został ukończony w 1911 r., jednak z powodu dużej masy i słabego silnika, nie oderwał się od ziemi.
Dorożki (1903 r.), akwarela na papierze, przedstawia na pierwszym planie dorożkę zaprzężoną w jednego konia maści gniadej. Mocny punkt kompozycyjny stanowi fiakier, w niebieskim ubiorze, siedzącym na koźle w centralnym punkcie obrazu. W tle widoczne są kolejne dorożki, drzewa oraz latarnia uliczna. Tański, pomimo zainteresowania nowymi technologiami i nowatorskimi konstrukcjami, w swoim malarstwie pozostał stosunkowo zachowawczy i prosty, choć działał w okresie, w którym rodziły się ruchy nowoczesnej awangardy. Dorożki są obrazem reprezentacyjnym dla jego twórczości, ze względu na tematykę, jak i również styl. Konie są wyjątkowo sprawnie namalowane, z dużym pietyzmem i znajomością anatomii zwierząt. Warto tutaj nadmienić, że Tański pozostawał w bliskich kontaktach ze stadniną koni w Janowie Podlaskim. Choć temat obrazu pozostaje bardzo klasyczny, sposób przedstawienia oświetlenia i kompozycji, nasuwa na myśl impresjonizm, co sugeruje, że Tański pomimo braku radykalnych rozwiązań artystycznych, nie pozostał obojętny na swoje europejskie doświadczenia.
Obraz Dorożki zostanie zaprezentowany na wystawie stałej Z wiatrem i pod wiatr – lotnictwo cywilne w 2025 roku w nowym hangarze Heksagon.
