Logo Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
Ekspozycja stała Samoloty

TS-11 Iskra bis B (przekrój)

Kraj:Polska
Typ:samolot szkolno-treningowy
Rok:1970
Samolot TS-11 Iskra bis B (przekrój)

Odrzutowy samolot szkolno-treningowy, opracowany w 1958 przez zespół kierowany przez inż. Tadeusza Sołtyka. Prototyp oblatano w 1960 z brytyjskim silnikiem Bristol Siddeley Viper 8, ponieważ prowadzone równolegle prace nad docelowym silnikiem SO-1 przeciągały się. Samolot okazał się bardzo udaną konstrukcją.

W 1961 w ZSRR przeprowadzono konkurs na samolot szkolno-treningowy dla sił powietrznych państw Układu Warszawskiego, w którym wzięły udział radziecki Jak-30, czechosłowacki Aero L-29 Delfin i Iskra. Ze względów politycznych i nie tylko zwyciężył L-29 Delfin, ale Polska pozostała przy Iskrze, podejmując produkcję seryjną w WSK PZL Mielec. Z powodu ciągłych problemów z silnikiem SO-1, w WSK Rzeszów rozpoczęto produkcję silników HO-10, wzorowanych na BS Viper.

Pierwszą wersją seryjną produkowaną od 1963 była Iskra bis A, która weszła na uzbrojenie wojsk lotniczych w 1964. W 1966 opracowano wersję Iskra bis B z udoskonalonym wyposażeniem radionawigacyjnym i podskrzydłowymi węzłami do podwieszania uzbrojenia i silnikiem SO-1. W 1972 opracowano wersję rozpoznawczą i kierowania ogniem artylerii Iskra 200, produkowaną w liczbie 5 egzemplarzy pod oznaczeniem Iskra bis C. W 1972 oblatano jednomiejscową wersję szturmową Iskra 200BR, która nie weszła do produkcji. W 1973 opracowano wersję Iskra 200SB, która weszła do produkcji jako Iskra bis D, a w 1975 rozpoczęto produkcję wersji szkolno-rozpoznawczej Iskra bis DF. Wersje te napędzane były udoskonalonym silnikami SO-3.i SO-3W.

W latach 1975–76 50 samolotów Iskra bis D wyeksportowano do Indii, gdzie były użytkowane do końca 2004. Ostatecznie produkcję zakończono w 1987. Wyprodukowano 419 egzemplarzy. W polskim lotnictwie wojskowym Iskry eksploatowane są do dzisiaj. Służą do zaawansowanego szkolenia i jako samoloty akrobacyjne w reprezentacyjnym zespole Sił Powietrznych Iskry. Lotnictwo Marynarki Wojennej używało ich do zadań rozpoznania morskiego.

Dane techniczne:

Rozpiętość10,06 m
Długość11,15 m
Masa startowa3862 kg
Maksymalna prędkość720 km/h
Pułap11000 m
Zasięg1200 km
Uzbrojeniedziałko kal. 23 mm, możliwość podwieszenia 50-kg bomb, zasobników z karabinami maszynowymi i wyrzutni niekierowanych pocisków rakietowych na czterech podskrzydłowych węzłach
SilnikSO-1 o ciągu 9,8 kN (1000 kG)