Samolot: LWD Szpak 2

Polska
samolot dyspozycyjny
1945

Pierwszy samolot zaprojektowany i zbudowany w Polsce
po II wojnie światowej.

Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej, w październiku 1944 roku w Lublinie utworzone zostało Biuro Projektów i Studiów Ministerstwa Komunikacji, Poczty i Telegrafów, którego dyrektorem został A. Sułkowski, późniejszy dyrektor Lotniczych Warsztatów Doświadczalnych. Kierownikiem biura konstrukcyjnego mianowano inż. Tadeusza Sołtyka. Pierwszym projektem Biura był Szpak – bardzo prosty czteromiejscowy zastrzałowy dolnopłat łącznikowo-dyspozycyjny o konstrukcji drewnianej. Projekt gotowy był już w końcu października 1944 roku.

Po wyzwoleniu Łodzi biuro konstrukcyjne przeniosło się do jednej ze znajdujących się w tym mieście fabryk mebli giętych, co znacznie zwiększyło potencjał biura, które zmieniło swą nazwę na Lotnicze Warsztaty Doświadczalne. W związku z większymi możliwościami produkcyjnymi zadecydowano o zarzuceniu prac nad Szpakiem-1 i podjęciu prac konstrukcyjnych nad samolotem o bardziej złożonej konstrukcji. W lutym 1945 roku rozpoczęto projektowanie czteromiejscowego zastrzałowego dolnopłata o konstrukcji drewnianej, który otrzymał oznaczenie Szpak-2. Część wyposażenia oraz elementów metalowych nowej konstrukcji pochodziła z wraków samolotów niemieckich i rozbitego Po-2.

Pierwszy polski powojenny samolot Szpak-2, oznaczony rejestracją SP-AAA, oblatany został 28 października 1945 r. Niestety lot zakończył się uszkodzeniem podwozia, które było wykonane z rur stalowych pochodzących z rozbitych i wypalonych samolotów, co znacznie obniżyło jego wytrzymałość. Oficjalny oblot wyremontowanego Szpaka-2 odbył się 10 listopada 1945 r. na lotnisku Lublinek w Łodzi w obecności Ministra Komunikacji, dyrektora Departamentu Lotnictwa Cywilnego oraz innych przedstawicieli ówczesnych władz. Za sterami ponownie zasiadł Antoni Szymański.

W roku następnym samolot przekazano do Instytutu Technicznego Lotnictwa w Warszawie, gdzie Szpak-2 poddany został próbom. W ich wyniku okazało się, że choć samolot charakteryzował się poprawnymi własnościami pilotażowymi i łatwo wychodził z korkociągu, to jego kabina była zbyt ciasna i nieprzystosowana do użycia spadochronów. Do 1948 roku Szpak-2 służył jako samolot dyspozycyjny dla przedstawicieli ówczesnych władz oraz jako samolot fabryczny do transportu poniemieckiego złomu lotniczego, który wykorzystywano w LWD. Szpak-2 brał również udział w licznych pokazach lotniczych, a w 1948 roku wykonano nim przelot do Rumunii i z powrotem.

W 1948 roku ten pierwszy polski powojenny samolot przekazano do zbiorów Muzeum Techniki, skąd trafił do Muzeum Lotnictwa w Krakowie.

Powrót