Logo Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

A. 6. Białka Tatrzańska

W roku 1923 miejscowość Czarna Góra oraz wzniesienie Litwinka stały się świadkami istotnego wydarzenia związanego z historią polskiego lotnictwa i eksperymentami lotniczymi, zwłaszcza bezsilnikowymi, nazwanymi później jako szybownictwem. Organizacja zawodów w tym miejscu była nie lada wyzwaniem, gdyż wcześniej nikt nie próbował organizować podobnych imprez w Polsce. Pierwotnie planowano przeprowadzenie pierwszej imprezy lotniczej na wiosnę 1923 roku, jednak brak szybowców spowodował jej przełożenie na jesień. Kolejnym kluczowym problemem było znalezienie odpowiedniego miejsca do zawodów. Optymalnym okazała się właśnie Czarna Góra. Relacja ze „Skrzydlatej Polski” z października 1938 roku tak oto opisała przebieg poszukiwań: „ W sierpniu gotowych było 9 szybowców: po dwa z Warszawy, Poznania, Bydgoszczy i Lublina, jeden zaś z Suchedniowa. (…) Zbudować szybowce, to była tylko połowa problemu. Trzeba było poza tym znaleźć odpowiednie teren do lotów. 15 sierpnia wyjechała z Warszawy do Zakopanego grupa przyszłych szybowników z hasłem: Jedziemy robić konkurs w Tatrach!”. Nazajutrz rozbito namiot na znanej bywalcom górce Antałówce, położonej w samym osiedlu. Ale piloci nie zgodzili się tu latać. Na poczekaniu zaczęto szukać jakiegoś innego terenu. Dnia 17 sierpnia A.Karpiński, J.Wędrychowski i W.Ulass udali się na poszukiwania na … Czerwone Wierchy! Nic jednakże „odpowiadającego” nie znaleźli . 19-go. Karpiński bezskutecznie penetrował zbocza Gubałówki. Wreszcie 22 sierpnia zgodzono się na Czarną Górę pod Białką.” Uroczyste otwarcie zawodów nastąpiło 30 sierpnia 1923 roku o godz. 15. Rozegrane zostały w terminie od 28 sierpnia do 13 września.

Pierwsze trzy próbne loty podczas zawodów wykonał Adam Karpiński na szybowcu Akar. Pierwszy lot trwał 68 sekund, drugi 24 sekundy, a trzeci 37 sekund. Łącznie na starcie stanęło dziesięciu pilotów, z dwoma z nich na jednym szybowcu typu Akar. Szybowce uczestników były rozmieszczone w trzech namiotach lotniczych na zachód od zbocza, tuż za rzeką Białką. Starty przeprowadzano przy użyciu lin gumowych. Regulamin zawodów przewidywał trzy konkurencje: loty o długotrwałości, przeloty i loty żaglowe. Warto odnotować wyjątkowy lot Adama Karpińskiego, który 1 września trwał 165 sekund. Rozpoczął się w trudnych warunkach burzy i zakończył się podczas ulewnego deszczu. Zawody były wielokrotnie przerywane z powodu kapryśnej pogody. Ostatecznie pierwsze miejsce w zawodach zdobył Karpiński na szybowcu Akar. Warto wspomnieć, że w kwietniu 1924 roku na Babiej Górze na tym samym szybowcu Karpiński ustanowił nowy rekord szybowcowy wynoszący 4 minuty i 5 sekundy, osiągając przy tym wysokość 50 metrów.

Pierwsze Krajowe Zawody Szybowcowe z 1923 roku były pionierskimi zawodami szybowcowymi w Polsce. Latanie w tamtych czasach nie należało do łatwych, ale z pewnością dostarczało ogromną przyjemność. Zawody te stanowiły także początek rywalizacji w dziedzinie konstruowania szybowców. W organizacji konkursu szybowcowego wykorzystano wszelkie dostępne środki, włączając w to entuzjazm pilotów i działaczy, pasję w budowaniu szybowców oraz chęć latania.

Członkowie i sympatycy Aeroklubu Nowy Targ, pragnąc uczcić to ważne wydarzenie z historii polskiego lotnictwa, postanowili zorganizować zlot zabytkowych szybowców połączony z zawodami i pokazami lotniczymi, które odbędą się dokładnie w tym samym miejscu, czyli na Czarnej Górze, obecnie znanej jako Litwinka.

Szybowiec Wrona ze zbiorów Muzeum Lotnictwa Polskiego w czasie startu w ramach IV Zlotu Zabytkowych Szybowców Czarna Góra – Litwinka – Białka Tatrzańska.